Geyik Destanı hakkında adı geçecek olan çalışmayı yapan  Dr. Mahfuz ZARİÇ  “Destan-ı Geyik/Geyik Destanı”  da “Kesikbaş Destanı”, “Ejderha Destanı” ve “Destan-ı Gögercin/Güvercin Destanı” gibi 14. asır Halk şairi Kirdeci Ali’ye ait olduğu düşünülen kitap temelli hikmet esaslı dinî halk hikâyelerindendir.” [1] Diye yazarak Geyik Destanın Kirdeci Aliye ait olarak gösterir.

Fakat  diğer pek çok kaynak bu destanı Kirdeci Ali’nin yazdığı bir destan olarak kabul etmezler. [2]Halit Biltekin, Mustafa Asrgunşah  gibi araştırmacılar da bu destanın Kirdeci Ali’ye mal edildiği düşüncesindedirler. Bu destanı  ilk tanıtanlardan birisi olan Vasfi Mahir ise   “ hususi kitaplığımdadır” diye not düştüğü yazmadan hareketle  bu destanın kime ait olduğuna  bir açıklık getiremez ama   “Kirdeci veya emsalinden birine aitir “ diye not düşmüştür. “

Mevcut amacımız kime ait olduğundan ziyade eserin içeriği olduğundan destanın teşekkül tarihinin 13 yy yazıya geçirildiği tarihin ise 14 yy olduğu tahminlerini yapmak zor değildir. Geyik Destanı çağındaki diğer destanlar gibi islam Dinini yaymak amaçlı oluşan 14 yy Dini  Manzum Destanlarından biridir.

ÖZETİ [3] [4]

Hikâyet-i Geyik, Hikâyet-i Gügercin’de olduğu gibi yine Hz. Peygamber döneminde yaşandığı kabul edilen bir olay üzerine bina edilmiştir.

Rivayete göre, Hz. Peygamber mescide arkadaşlarıyla birlikte otururlarken,  kırk atlı yanlarına yaklaşır. Dinlerine batıl dediği için tehdit ve itham ile Hz. Peygamber’i davasında sınamak ve Hz. Peygamber’den, peygamberliğine delil isterler. Hz. Peygamber, onların bu hiddetli tavırlarına sinirlenen Hz. Ömer ve Hz. Ali’yi sakinleştirir. Bu esnada atlıların   yedeklerindeki boynu ve ayakları birbirine bağlı  bir geyik vardır.

Hz Peygamber bunun üzerine    karşısında dikilen  kırk atlıya “ Bu geyiği  serbest bırakın O size Allah’ın bir olduğunu ve benim de onun elçisi olduğumu dile gelerek söyleyecektir. Sorularınızın cevabını bu geyiğe bırakalım bakalım  dile gelip söyleyebilecek mi” der. Menfaatlerine uygun görmedikleri bu teklife kâfir atlıların reisi, gürleyerek karşı çıkar. Akla sığmayan bu yola girmeyeceklerini, kendilerini de ümmetindekiler gibi yapmak, büyüleyip her sözüne boyun eğdirmek isteyen Hz. Peygamber’e uymayacaklarını, dolayısıyla avladıkları bu geyiği salıvermeyeceklerini söyler. Avcıların başı, böylece tebaasını da uyarmış olur. Hz. Peygamber, teklifini yineler. Geyiğin, yerin ve göğün yaratıcısına şahadet etmesini ister.  “Hak, diler; geyicek, dile gelir. Etraftaki kırk kâfir de söze kulak verince, insafa gelir. “ Atlılar, Hz. Peygamber’in sözü üzerine geyiği serbest  bırakırlar ve geyik başından geçenleri anlatmaya başlar.

Önce nerede olduğunu bilmediği kardeşinin hasretinden söz eder. Ardından da günlerdir emzirmediği yavrularının çaresizliğinden söz eder. Geyiğin tek arzusu vardır: Yavrularını bir kez daha görebilmek ve emzirebilmek.  Eğer buna izin verirlerse  diğer sorulara cevap vereceğini  ifade eder. Hz. Peygamber’in kefil olmasıyla geyik bırakılır. Dere tepe dolaşan geyik yavrularını bulur. Onlara atlıların eline düştüğünü ve ancak Hz. Peygamber’in kefil olmasıyla yanlarına gelebildiğini anlatır.

 Geyiğin yavruları, Hz. Peygamber’e bir zarar gelebilir endişesiyle emecekleri sütün kendilerine haram olacağını söylerler.  Geyik onları ikna edip yavrularını emzirip tekrar yola koyulur. Ancak yine atlıların tuzağına düşer.  Kâfirler  geyiğe mani olmak ve Hz peygamberin yanına ulaşmasını engellemek istemektedirler.  Geyik  kendisine kefil olan Hz. Peygamber’in, kendisi hakkında yanlış düşünmesini istememektedir. Allah’a yalvararak kendisini bur durumdan kurtarmasını ve sözünde durarak Peygamberin yanına gitmek istediğini diler. Bu dilek Cebrail vasıtası ile Allah’a  iletilir. Duası kabul olunca  Geyik kurtulur. Ardından  geyik Cebrail vasıtasıyla Hz. Peygamber’in huzuruna gelir ve ondan özür diler. Geyiğin tekrar dile geldiğini gören atlılar, küfrü terk edip Müslüman olurlar. Destan, Hz. Peygamber’e salavâtla sona erer.

İLGİLİ lİNKLER 

• 
  Gazavat- ı Ali Ahtem Destanı
• Gazavat- ı Ali Merhur Şahın Müslüman Olması Destanı
• Gazavat-ı Ali Der Memleket-i Sind Hakkında ve Özeti
• Gazavatı Bahri Umman ve Sandık Destanı ve Özeti
• Gazavatı Bahri Umman ve Sandık ile Hatırlattığı Mitolojik Öğeler
• Gaza ve Gazavataname
• HZ ALİ CENKNAMELERİ
• Kirdeci Alî Kesik Baş Destanı
• Maktel-i Hüseyin ve Kerbala Destanı ( 14. yy)
• Yemame Savaşı ve Hz Ali'nin Yemame Cengi Destanı
• Hazreti Ali Kan Kalesi Cengi Özeti
•  

KAYNAKÇA

• [1] Zariç, Mahfuz, Geyik Destanı (Destan-ı Geyik), Ebû Zerr ve Kardeşlik Eğitimi, Heceöykü, S. 63, s. 144-153, Ankara, 2014.
• [2] Kirdeci Alî Kesik Baş Destanı- https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyad
• [3] Zariç, Mahfuz, Geyik Destanı (Destan-ı Geyik), Ebû Zerr ve Kardeşlik Eğitimi, Heceöykü, S. 63, s. 144-153, Ankara, 2014.
• [4] Muhammet KUZUBAŞ, MANZUM BR DESTAN KTABI (Destân-ı Veysel Karânî, Vefât-ı Hz. Fâtıma, Vefât-ı Hz...) https://www.sosyalarastirmalar.com/cilt1/sayi2/sayi2pdf/kuzubas_
•  

KAYNAKÇA / İLGİLİ LİNKLER