BAGIŞ DESTANI ve ÖZETİ ( Kırgız Destanı ) Dr. Doğan Kaya

 
BAGIŞ DESTANI  ve  ÖZETİ ( Kırgız Destanı )  Dr. Doğan Kaya
 
 
Dr. Doğan Kaya
 
Destanının en hacimli eşmetni Manaçı Cusup Mamay’dan derlenen ve 1991’de Urumçi’de Arap alfabesi ile yayımlanan eserdir. Bu destan sadece Kızıl-Suulu Kırgızları değil Ala-Too’lu Kırgızlar da zevkle anlatmaktadır. Çin’de yaşayan Kırgızlar arasında Manas, Semetey, Seytek, Toltoy, Tutan, Maktım Suluu, Akbarak ile Güldakan, Mamake Şopok, Köbök Baatır, Tilekmat’ın Beyanı, Şakıl Oosar, Kırmanbek, Er-Töştük, Canıl-Mırza ve Kız Saykal, gibi epik eserler de yaygındır.
Bagış hakkında başlı başına bir anlatma mevcut değildir. Manas destanı içinde hanların adı zikredilirken birkaç dizede Bagış’ın da adı zikredilmektedir.
Bagış destanın özeti
Kalmakların baskı altında tuttuğu halka zulmedince Bağış’ı harekete geçirir. Babasından iktidarı eline alıp etraftaki Kalmak, Tajik, Mansur, Türkmen, Çeçen, Karakalpak, Mangul, Keyit, Mangıt, Baran, Kızılbaş halkından çıkan Bana, Korolday, Köntöy, Bolot, Boytur, Çelekbaş, Kırk kaçakçı gibilerle kanlı savaşlar yapıp onları yener.
Bagış’ın babası Bay Cediger gücüne güvenerek halkını yönetmektedir. Bu sırada kahraman Bağış kendi halinde yaşamakta, nişancılıkla uğraşmaktadır. Bagış avdan döndüğü zaman, Kalmak yiğitlerinin baskın yapıp halkına eziyet ettiklerini ve mallarını götürdüklerini görür. Malları kurtarmak için arkalarından gitmek istediğinde, babası Bay Cediger onu durdurur. Bagış’ı sakinleştirirler. Ancak Kalmaklar bir daha baskın yaparlar. Kalmak yiğidi Koroldoy, baskında halkının malını alıp götürünce, babası yine Bagış’ın önüne çıkar. Bagış buna razı olmuş gibi görünür, fakat bunu içine sindiremez ve babasına haber vermeden düşmanın peşine düşer. Bagış’ın kahramanlıkları da bu hadiseden sonra başlar. Ömrünün sonuna kadar, yukarıda adı geçen boylarla mücadele eder ve galip gelir. Sadece Köŋtöy tarafından öldürüleceği zaman kaçar ve gücünü toplayarak daha sonraki yıl saldırmayı amaçlamaktadır. Sağ kolu Bayteke’yi, At-Başı’daki Koşoy’a, Kök-Cayık’taki Tekeçi’ye, Semerkant’ın dışındaki Camgırçı ile Şıgay’a, Boz-Bel’deki Kökötöy’e gönderir ve kendisine yardım edip etmeyeceklerini öğrenir. Koşoy’dan yardım sözü alınca, düşmanın üstüne yürür.
Manas, kendisine karşı gelen beyleri devirmek için karar alır ve düşman üzerine sefer yapar. Ancak Manas, yaşlı olduğu için Bagış’ı bu sefere dâhil etmez.
Dr. Doğan Kaya
 
 
Dr. Doğan KAYA, KIRGIZ DESTANLARI, SALKIMSÖĞÜT Yayınları: I. Baskı Ankara 2015





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016