Ferhengname i Sadi Hoca Mesut

 

 
Yazıda “Hoca Mesud,  Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme- Sa’di ”    hakkında bilgiler, özeti,  konusu, “Hoca Mesud,  Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme- Sa’di “   edebiyata etkileri, yazma nüshaları, içeriğindeki kıssalar, hikayeler, eserin bölümleri , Hoca Mesud,  Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme- Sa’di ‘ de alıntılar,  Safi, Bostan ve Gülitan’ın bu esere etkileri,  adlı eserden alıntılar yer alır.  Eser hakkında yorumlar,   anlatım tekniği, tekniği, çevrildiği diller, yazar ve eseri arasındaki, eserle yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.
 

Hoca Mesud

 
 
Hoca Mesut’un hayatı hakkında yeteri kadar bilgi yoktur.  Hoca Mesut'un Babasının adının Ahmed olduğunu bizzat kendisi kaydeder (Süheyl ü Nevbahâr, s. 9) (Hoca Mesut'un Hayatı ve Şiirlerinden Örnekleri
 
 
Hoca Mesud Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme-i Sa'di adlı eserleriyle tanınan Hoca Mesud, bu devirde bilhassa mesnevi edebiyatının değerli simâları arasında yer almıştır.[1] Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Babasının adının Ahmet olduğunu eserlerinden anlaşılır. [2]M. Fuad Köprülü, Hoca Mesud’un Germiyan Beyliği’nde yaşayan  14. Yüzyılın ünlü şairi Şeyhoğlu’nun hocası olması ihtimalini dikkate alarak onun da Germiyan’da yaşamış olabileceğini ileri sürer. Tahsin Banguoğlu iseHoca Mesud‘un Bursa ve Konya  gibi büyük şehirlerden uzak bir yerde hayat sürmüş olabileceği kanaatindedir. Kilisli Muallim Rifat Ferhengnâme- Sa’di Tercümesi neşrinde onu Emsiletü’t-tasrif ve Kitâbü’l-İnbisat müellifi Şeyh Mes’ûd b. Osman-ı  Gülşehri ile Süheyl ü Nevbaharı birleştirmek istemiş, ancak Mordtmann’ın  neşrinden sonra bu görüşünden vazgeçmiştir.[3] ( bkz HOCA MESUD SÜHEYL Ü NEVBAHAR MESNEVİSİ VE ÖZETİ )
 
 
Süheyl ü Nevbahâr adlı eserini 1350 yılında kaleme aldığı sırada artık çağının geçmiş ve kocamış bulunduğunu söylemesi bu tarihte ileri bir yaşta olduğunu gösterir[4]
 
 
Bostan  ı tercüme etmesi Firdevsi ile  Sadi Şirazi ‘ye hayran olduğunu göstermektedir. Şeyhoğlu Mustafa‘nun Kenzü’l-küberâ’da “üstat” ve”hoca” diye bahsettiği Hoca Mesud’un eserlerinden seçtiği beyitlerle fikirlerini desteklemek istemesi, onun kendisinden istifade edilebilecek bir şahsiyet ve saygı duyulan bir âlim olduğunu ortaya koyması yanında Şeyhoğlu Mustafa‘nın hocası olma ihtimalini  kuvvetlendirmektedir.
 
 
Ferhengnâme-i Sa’dî
 
Hoca Mesut,  Süheyl ü Nevbahâr ve Ferhengnâme-i Sa‘dî adlarındaki  her iki eserini de Farsça’dan  tercüme etmiş, Hoca Mesud her iki eserini de mesnevi tarzında yazmıştır.  “Kitaplarını ölümünden sonra dünyada iyi bir ad bırakmak ve hayır dua ile anılmak amacıyla yazdığını özellikle belirtir” [5]
 
 
Ferhengnâme-i Sa’dî adlı ve 1073 beyitlik bir mesnevidir.   Bu eser Şeyh Sa dî-i Şirâzî (ölm. 1292/H.691)nin Bostan adlı kitabının tercümesidir. Eserin Farsça aslı 4184 beyittir. Hem asıl hem de tercüme feûlün feûlün feûlün feûl vezniyledir.  Bostan’ın dörtte biri kadar oluşmasından da Fehenname-i Sadi adlı eserinin  Sadi’nin yazdığı Bostan adlı eserin dörtte biri kadar oluğunu ortaya koymaktadır. Ferhenname-i Sadi, Sadi’nin Bostan adlı eserindeki bazı şiirlerin ve kıssaların seçilmiş bölümlerinin tercüme edilmesinden oluşur. Hoca  Mesut Bostan’ı tam olarak tercüme etmemeiş, eserin seçilmiş, şiirlerini bölüm ve kıssalarını tercüme etmiştir.
Hoca Mesûd bu eseri 1354 (H.755) yılında tamamlamıştır. [6]
 
 
Eser Süheyl ü Nevbahâr a nispetle, sanat yönünden sönük kalır. Fakat dil târihi îtibâriyle kıymetini muhâfaza etmektedir. Konu itibarîyle nasihat tarafı ağır basar. Bostan ın bütününün tercümesi olmayan eser, bir nevi seçme tercüme hüviyetindedir. Şâir müntahabatında (seçmesinde) eserin asıl tertibine riâyet etmemiş, yerine göre, hikâyelerin seçiminde takdim tehir de yapmıştır. [7]Eser, on bölüm halinde düzenlenmiş, Bostân’daki sırasıyla verilen bölümlerde fikirler yer yer genişletilmiştir.[8]
 
 
Bu eser Türk edebiyatında  dünyevi, beşeri aşk  konulu yazılmış ilk mesnevidir. Ayrıca çağdaşı olan mesnevilere göre çok daha sade bir Türkçe ile yazılmış olması esere dil tarihi açısından da büyük bir önem kazandırmıştır. Eser nazım tekniği açısından kusursuzdur. Edebî sanatlar oldukça zengindir. Eser ana konusunun yanı sıra dini ve ahlaki düşünceleri de işlemiş toplum hayatı ile ilgili kimi konuları kimi gelenek ve görenekleri de yansıtmıştır. [9]
 
 
Bu eserde 3300′den fazla eski sözcük ve deyim yer almıştır. Eser Kutadgu Bilig’de kullanılmış olan aruz kalıbı ile yazılmıştır. 5703 beyitlik bu eserde kafiyenin her türüne rastlanmaktadır.[10]
 
Beş nüshası bilinen Ferhengnâme’nin Ali Emîrî Efendi nüshasına dayanan bir yayını Veled Çelebi ve Kilisli Rifat tarafından yapılmıştır. [11] Veled Çelebi, yazma nüshadaki bir kayda dayanarak isim benzerliği sebebiyle eseri kelâm ve fıkıh âlimi Mes‘ûd b. Ömer et-Teftâzânî’ye (ö. 797/1395) mal etmiş, onun bu yanlışını sırasıyla Gibb (I, 201-203), Storey (İA, XII/1, s. 121) ve Saîd-i Nefîsî (EI² [Fr.], II, 1385-1386) tekrarlamıştır (Veled Çelebi’nin yanlışı için bk. Köprülü, TM, II [1926], s. 481-483).
 
 

ESER ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
 
 
Bu önemli eseri üzerinde Cem Dilçin, eldeki iki nüshaya dayanarak, mükemmel bir eleştirili yayın gerçekleştirmiş; eseri Türk edebiyatı açısından geniş bir incelemeyle ele almıştır. SemihTezcan da, bu eleştirili yayın üzerinde genellikle metin onarımlarını içeren görüşlerini, yetkin bir çalışmayla bir kitapçıkta toplamıştır.
 
 
İLGİLİ LİNKLER
 
 
 
KAYNAKÇA 
 
 
[1] Mustafa Erkan – Mustafa Özkan] HOCA MESUD – TDV İA . cilt: 18; sayfa: 191[
[2] Şahamettin Kuzucular;  https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyad/hoca_mesutun_hayati_ve_siirlerinden_%C3%B6rnekler.html
[3] K.Rıfat Bilge Süheyl ü Nev-bahar’a Dair, Türkiyat Mecmuası.
[4] Şahamettin Kuzucular;  https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/edebiyad/1062-hoca_mesutun_hayati_ve_siirlerinden_%C3%B6rnekler.html
[5] Mustafa Erkan – Mustafa Özkan] HOCA MESUD – TDV İA . cilt: 18; sayfa: 191[
[6]  https://www.edebiyadvekitap.com/hoca-mesud-suh…engname-i-sadi/ ‎
[7] Anonim, https://www.aksaray.gov.tr/
[8] Mustafa Erkan – Mustafa Özkan] HOCA MESUD – TDV İA . cilt: 18; sayfa: 191[
[9] K.Rıfat Bilge Süheyl ü Nev-bahar’a Dair, Türkiyat Mecmuası.
[10] Mehmet CAN: Süheyl ü Nev-bahar(Mensur)Transkripsiyonlu Metin ve İndeks. İst. Ünv. Edb.Fak.Türk Dili ve Edb. Mezuniyet aaai 1980Türkiyat Mecmuası
[11]  Ferhengnâme-i Sa‘dî Tercümesi yahut Muhtasar Bostan Tercümesi (trc. Hoca Mesud, nşr. Veled Çelebi – Kilisli Muallim Rifat), İstanbul 1340 r./13
 


KAYNAKÇA / İLGİLİ LİNKLER
1 Sadi Bostan ve Gülistan'dan Seçmeler
2 Sadi Şirazi ve Bostan'dan Seçmeler
3 Hoca Mesud Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme-i Sa'di
4 Hoca Mesut'un Hayatı ve Şiirlerinden Örnekler
5 HOCA MESUD SÜHEYL Ü NEVBAHAR HAKKINDA
6 Süheyl ü Nev-bahâr'dan : Toldur kadehi sun elüme
7 Süheyl ü Nevbahar Konusu ve Özeti
8 Mantıku't Tayr'dan
9 Gülşehri- Kerâmât-ı Ahî Evran ve Aruz-ı Gülşehrî
10 Gülşehri Mantıku't Tayr Mesnevisi





Şahamettin KuzucularAdmin / Erkek / 1/20/2016

  


  • Hakkımda

    •  

    Şahamettin KUZUCULAR 1961’de Sivas’ta doğmuş, ilk, orta ve liseyi burada tamamlamıştır. Yükseköğrenimimi Ankara DTCF 1985 yılında tamamlayan yazar 1987 yılında Bilecik ve İzmir’de askerlik hizmetini yaptıktan sonra öğretmenliğe başlamış; Kars, Sivas ve Hatay’da Edebiyat Öğretmenliği görevinde bulunmuştur.

     

    Sivas’taki öğretmenlik yaparken “ Eşref Bey Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma “ adlı tezi ile yüksek lisansını yapan yazar; 2007 ve 2008 yılları arasında Özleşim şiir veznini, Özleşim şiir sistemini ve Özleşim şiir sanatı anlayışını geliştirir. Böylece bir şiirde aruz ve hece ölçüsünü de birleştirebilen; Türk şiirinde farklı bir şiir vezni geliştirebilen ilk şair olma unvanını elde etmiştir.

     

    2009 yılından itibaren Edebiyat ve Sanat Akademisini oluşturan yazar,  ülkemizin en ciddi Edebiyat, Geleneksel Türk Sanatları ve Güzel sanatlar kaynak sitesini meydana getirmeyi başarmıştır. Kısa adı Edebiyat ve Sanat Akademisi.com olan bu kaynak ve paylaşım sitesi alanında Google’ının otorite kabul ettiği sitelerin başındadır.

     

    Edebiiayt ve Sanat Akadisi.com ( Esa ‘da ) Divan, halk ve son dönem Türk Edebiyatı ve şiir sanatına dair binlerce makalesi olan yazarın divan şairleri, halk ozanları ve günümüz edipleri hakkında çok sayıda biyografi de hazırlamıştır. Bunların dışında şiir sanatı, edebiyat,  edebiyat terimleri mazmunları, edebi bilgiler konusunda yüzlerce inceleme ve makalesi bulunmaktadır.

     

     “Özleşim” Kitabı 2008 de, “Dörtyol, Hatay Çukurova Tarihi ve Türkmenleri” adlı kitabı 2012 yılında basılmış, II. Baskısı 2018 yılında “Çukurova Gavurdağı Tarihi ve Türkmenleri “ adıyla yeniden yayımlanmıştır. “ Eşref Bey İl Zühre Han ( Metin- Tenkit- İnceleme) ” 2018, Akıl Fikir Yayınları kanalıyla basılmıştır. “Alaçıktan Gökdelene” adlı romanı ise Akademisyen yayınları tarafından 2018 yılında gün yüzü görmüştür.

    2107 yılında Batman Valiliği ve Edebiyat Sanat Akademisi tarafından düzenlen kardeşlik konulu şiir yarışmasının kitabı olan” Kardeşlik Şiirleri “ antolojisini hazırlamış,  Edebiyat ve Sanat Akademisinin Dörtyol’da ilk kurşun konulu şiir yarışmasının antolojisi olan “İlk Kurşun “adlı seçkiler kitabı 2018 yılında Akademisyen Yayınları tarafından basılmıştır. Ahilik, Kalenderilik ve Osmanlının esnaf teşkilatının çöküşünü anlattığı Ahi Baba Çıkmazları adlı romanı Akıl Fikir Yayınları tarafından basılmıştır. Kasım 2021

     

    2017 yılında kurulan ve halen Edebiyat Sanat ve Sanatçıları Derneği’nin başkanı olan şair, çok sayıda şiir organizasyonları ve etkinlikleri de gerçekleştirmiş olup,  yurt içinde ve Azerbaycan’daki sempozyumlarda bildiriler sunmuştur. Azerbaycan Milli İlimler Akademisi ile İki Devlet Tek Millet konulu  bir şiir yarışması ve etkinlik de düzenlemiştir. 

     

    Halen Hatay Dörtyol’da yaşayan şairin basıma hazır çok sayıda kitabı bulunmaktadır.