A. KİTAPLA İLGİLİ BİLGİ
1. Adı: Aç Tırtıl
2. Yazarı: Eric Carle
3. Yayınevi: Mavibulut
4. Basım Yılı: 2020
5. Sayfa Sayısı: 28
6. Resimleyeni: Eric Carle
7. Editörü: ----------------
8. Grafikeri: -------------
B. KİTABIN YAZARIYLA İLGİLİ BİLGİ
Amerikalı çocuk kitapları yazarı ve illüstratörü olan Eric Carle, 25
Haziran 1929'da doğdu. Ebeveynlerin Almanya özleminden dolayı 6 yaşında
Almanya'ya dönen Carle, Stuttgart'daki bir yerel sanat okulundan mezun oldu.
Gençlik yılları 2. Dünya Savaşı gölgesinde geçen Carle, bir gün Amerika'ya
dönmeyi umuyordu. 1952 yılında 40 dolarla birlikte New York'a geri
döndü. The New York Times'da grafik tasarımcısı olarak işe başladı. Daha
sonra bir reklam ajansında sanat yönetmeni olarak kariyerine devam etti.
Eric Carle'ın eserlerinde kendine has belirgin bir çizgisi vardı, çok kolay fark
ediliyordu. Eserlerinde, rengarenk elle boyanmış kağıtlardan oluşturulmuş
kolaj tekniğini kullanıyordu. Bu teknik kitaplara farklı bir boyut katıyordu.
Hikâyelerinde genelde doğa sevgisi ön plandaydı. Carle, kitaplarında sadece
eğlendirmeyi değil aynı zamanda da dünya hakkında birşeyler
öğrenebilecekleri fırsatı vermeyi hedefliyordu. Carle'ın eserlerinin
başarısındaki en büyük neden çocukların duygularını, meraklarını ve
yaratıcıklarını anlaması ve eşsiz sanatıyla onların gelişimine büyük katkı
sağlamasıydı. Carle'ın en ünlü kitabı, Aç Tırtıl (Very Hungry Caterpillar)
50'den fazla dile çevrilmiş ve 30 milyondan fazla baskı yaparak tüm zamanların
en çok satan kitapları arasına girmiştir. (Çocuklara kitap, 2020)
C. TASARIM (DIŞ YAPI) ÖZELLİKLERİ
1. Boyutlar:
En: 29 cm.
Boy: 21 cm.
2. Kapak:
Ön kapak:
Fonda beyaz renk kullanılmıştır. Beyaz rengin kullanılması, kapaktaki
tırtıl resminin göz yormadan öne çıkmasına olanak sağlamıştır.
Kapakta büyük olarak tırtıl resmi vardır. Sağ üst tarafta kitabın adı
yazılıdır (Times New Roman 90 punto). Tırtılın alt kısmında yazarın adı
daha küçük harflerle yazılıdır (Times New Roman 28 punto).
Kapak genel olarak sade, göz yormayacak şekilde dizayn edilmiştir.
Bende bulunan kitapta karton kapak kullanılmıştır. (Mukavva şeklinde
olanları da vardır). Çok uzun kullanım ömrünün olmayacağını
öngörüyorum.
Sırt:
Forma sayısı yeterli olduğundan kitap adı sırt kısmında üstte yazılıdır.
Arka kapak:
Fonda beyaz renk kullanılmıştır. Beyaz rengin kullanılması, kapaktaki
yaprak resminin göz yormadan öne çıkmasına olanak sağlamıştır.
Büyük olarak yaprak resmi vardır, tırtıl yaprak yemiş yürür hissi
verilmiştir.
Sol üstte güneş resmi vardır. Altta yazarın kendi yazısıyla adı soyadı
yazmaktadır.
Kitabın arka kapağında kelebek resmi olsa içerik hakkında daha çok bilgi
verilebilirdi.
3. Cilt:
Kitap tutkalla yapıştırılmış, dikişli ve ciltsizdir. Kesimi düzgün ve
pürüzsüzdür. Kâğıt kenarları oval şeklinde değildir. Oval şeklinde tercih
edilmesi çocuk kitaplarında ‘bence’ olması gereken bir özelliktir.
Kitap yatay şekilde ve büyükçedir. Bu da kitap sayfalarının rahatça açılıp
kapanmasına olanak sağlamaktadır.
Sayfalar tutkal ve dikişle tutturulduğundan yıpranması/kopması zordur.
Çocuğun kitabı alıp istediği yere götürmesi rahattır.
4. Kâğıt:
Kâğıt kuşe kâğıdıdır. Mat renklidir ve göz yormayan cinstedir.
Yazılar diğer sayfada görünmüyordur.
Kâğıt çok kalın olmamakla birlikte gramajı ağırdır.
Kâğıdın beyaz renkte olması resimlerin ve yazıların ön plana çıkmasına
kolaylaştırmıştır.
Kâğıt parlama yapmamaktadır. Göz sağlığı açısından uygun yapıdadır.
Kitaptaki görsellerin etkisini yansıtabilmiştir.
5. Sayfa Düzeni:
Sayfalar tamamen yazarın özgünlüğüyle ve yaratıcılığıyla
oluşturulmuştur.
Yazılar Times New Roman 18 punto ile yazılmış ve en fazla bir cümleden
oluşmaktadır.
Yazılar çoğunlukla sol alt kısımda yazmaktadır.
Yazılardan çok görseller ön plandadır.
Sayfa numaralandırması yoktur ancak kısa öykü olduğu için olumsuzluk
yaratmamaktadır.
Sayfalar estetik bir yapıya sahiptir.
6. Harfler:
Harfler Times New Roman 18 punto ile yazılmıştır.
Yazılar öykü boyunca aynı büyüklük ve karakterde yazılmıştır.
Sözcük aralarında tahmini 03-05 mm boşluk bulunmaktadır.
Harf, sözcük ve satır aralarındaki boşluklar sayfa düzenindeki tasarımı
bütünlemektedir.
Harfler net ve kolay okunabilirliktedir.
7. Resimler:
Yazar aynı zamanda kitabı resimleyendir.
Sayfada geçen durumların görsellerle desteklenmesi çocukların
okunan kavramları anlayıp yorumlamasına olumlu etkide bulunmuştur.
Resmi çizilmiş olan tırtıl sanki hareket ediyor edası verilmiştir.
Ön sayfada yemek yiyen tırtıl arka sayfada delikten çıkıp diğer yemeğe
doğru gittiği de resimlerin çizimindeki hareketlerden çocuğa
hissettirilmiştir.
Resimler gerçek hayattaki örneklerine neredeyse birebir benzemektedir.
8. Tasarım Özellikleriyle İlgili Genel Değerlendirme:
Kitabın dış tasarımı okul öncesi çocuğunun düzeyine uygundur.
Ön ve arka kapakta bulunan tırtıl resmi içerikle uyumludur.
Kitabın ön kapağında tırtıl olması çocuğun ilk görüşünde merak
uyandırıcı bir etki bırakmaktadır.
Sırt kısımda kitabın adının yazıyor olması çocuğun kütüphane oluşturma
isteğine katkıda sağlayacak niteliktedir.
Çizilen yiyecekler gerçekleriyle birebir aynı gibidir (renkleri, fiziksel
görünüşleri) gündelik hayatında gördüğü yiyecekleri tanımasına
yardımcı olacak niteliktedir.
Tutkalla ve dikişle dikilmesi kitabın uzun süreli kullanılmasına katkı
sağlamıştır.
Ç. İÇERİK (İÇ YAPI) ÖZELLİKLERİ
1. Konu:
Yumurtadan çıkan bir tırtılın karnını doyurmaya çalışması, haftanın her
gününde farklı yiyeceklerden farklı adetlerde yemesi, ardından kocaman
olması, kendisine kozadan bir ev yapması, iki hafta sonra kozadan çıkıp
bir kelebeğe dönüşmesini konu almaktadır.
2. İzlek (Tema):
Öğreticilik temel alınmıştır. Gerek gün adları, gerek sayılar, gerek
yiyecek adları, tırtılın kelebeğe dönüşmesi döngüsü. Baskın bir duygu
yoktur.
3. İleti:
Tırtılın kelebeğe dönüşmesinin sezdirilmesi.
a. Ana İleti:
Tırtılın kelebeğe dönüşmesinin sezdirilmesi.
b. Yardımcı İleti(ler):
Bulunan her şey yenmez.
Zamanla beklemediğimiz şeyler olabilir. (minicik bir tırtılın kozadan çıktığında güzel bir kelebek olması)
4. Karakter:
Öykünün kahramanı kelebeğe dönüşen bir ‘Tırtıl’dır.
Tırtıl devingen karakterdir. Davranış-eylemleriyle ve tırtılın
büyüdüğünü belirtmek için fiziksel özellikleriyle de geliştirilmiştir.
5. Dil ve Anlatım:
Anlatım sade ve basittir.
Kısa ve yalın cümleler kullanılmıştır.
Ara ara pekiştirmelere de yer verilmiştir: sımsıcak, yemyeşil.
Noktalama ve yazım kurallarına riayet edilmiştir.
6. Çevre
Çevre doğadır. Tırtılın yumurtadan çıkışıyla birlikte yiyeceklerin içine
girip onları yemesi, peşinden diğer yiyecekleri yemesi, sonra bir yaprak
üzerine çıkıp o yapraktan yemesi ve sonunda kendine koza denilen bir
ev yapması ve onun içinde kalması. En son olarak da kozadan çıktığında
kelebek olup doğada uçmaya başlaması.
7. İçerik Özellikleriyle İlgili Genel Değerlendirme:
Tırtıl yediği yiyeceklerin arkasından çıkıp diğer yiyeceklere gitmektedir
ve resimlerde bu gösterilmiştir lakin portakalı yedikten sonra tırtılın
portakaldan çıktığı gösterilmemiştir.
Çocuklara tırtılı ve kelebeği benimsetmektedir. Tırtıl üzerinden çocuklara
mesaj vermektedir. Meyve yediğinde tırtılın karnı ağrımazken pasta, kek,
dondurma gibi yiyeceklerden çok yediğinde hastalandığı vurgulanmış
ve alttan çocuklara mesaj verilmiştir.
Dil ve anlatım çocukların seviyesine uygun olarak yazılmıştır. Kitabın
resimleri yazar tarafından resmedildiği için yazar, yazdığı şeyleri direkt
resmetmiştir.
Hikâye doğada geçtiği için çocuklar aileleriyle birlikte dışarı çıkıp tırtıl
görmek isteyeceklerdir. Onlarda tırtıl ve kelebeğe dair sempatik etki
bırakacak niteliktedir.
Kitabın sırt kısmında adının yazılı olması çocuğun kütüphane oluşturma
isteğine olanak sağlamaktadır.
D. TEMEL EĞİTİM İLKELERİ:
Kitap öğreticidir ama bu öğreticilik direkt olarak çocuklara
verilmemiştir ve sezdirilmemiştir. Öğreticilik baskın değildir.
Kitaptaki ileti tırtılın eylemleriyle okuyucuya sunulmuştur.
Kitapta dış dünyayla alakalı konulara girilmemiştir. Sadece tırtıl ve
tırtılın başından geçen serüven anlatılmıştır. Çocuklara öğüt
verilmemiştir. Siyasal, dini ve cinsiyetçil bir ayrım bulunmamaktadır.
Kitapta yazılan her şey resimlerle tasvir edilmiştir. Çocuk kendi bakarak
yeni öyküsünü oluşturabilir niteliktedir.
E. GENEL DEĞERLENDİRME:
Aç Tırtıl kitabı 1.5-6 yaş aralığındaki çocuklar için uygundur. Çocuk
küçükken bu kitapla tanıştığında renklerinden ve çizilen resimlerden
etkilenecektir. Aç Tırtıl kitabı çocuklarda kitaplara karşı ilgi
duyulabilecek niteliktedir. Resimler ve yazılar birbirini
tamamlamaktadır.
Çocuğun yanında ailesi olmadan da çocuk resimlere bakıp kendisi öykü
oluşturabilecek niteliktedir.
Çocuğun kavramsal gelişimine ve anlama becerisine katkı sağlamaktadır.
Kitabın kapaklarında tırtıl olması çocuğun metnin içeriğine ilişkin önceden düşünsel bir hazırlık yapmasına yardımcı olmaktadır.
Aç Tırtıl kitabı eline ulaşan çocuk, okuma öğrenmeden önce bu kitaptan
zevk almaya başlayacaktır. Okul öncesi seviyesindeki çocuklar için kült
bir kitaptır.
Sayfalar çok kalın olmadığından; tırtılın yemek yemeye başladığı andan
itibaren, sayfalar iki yana açık şekilde durmamaktadır. Okul öncesi
seviyedeki çoğu çocuk ailesiyle birlikte kitabı okuduğundan dolayı çok
büyük sorunlara yol açmamaktadır.
Kitabın ön ve arka kapağı biraz zorlamayla yırtılabilecek yapıdadır. Daha
sert bir kapak olması kitabın ömrünün uzun süreli olmasına katı
sağlayacaktır.
Çocuklar bu kitabı okuduktan sonra tırtıl-kelebek döngüsü, günler ve
sayılar hakkında bilgiye sahip olacaklardır.
F. ETKİNLİK:
Etkinlik Adı: Tırtılın Yolculuğu (Yaşam Döngüsü, Önce-Sonra, Tırtıl,
Kelebek)
Etkinliğin amacı:
Çocuklara larva-tırtıl-kelebek döngüsünü öğretmek.
Etkinliğin uygulanışı:
İlk olarak öğrencilere Aç Tırtıl hikâyesi okunur. Peşinden hikâyeyi
değerlendirmeye yönelik sorular sorulur. Tırtılın kelebeğe dönüşüm
aşamaları hakkında sohbet edilir. Kelebeğin yaşam döngüsünü
simgeleyen görseller (yumurta-larva-pupa-kelebek) incelenerek
açıklanır.
“Şimdi hepimiz birer kelebek olalım ve bu dönüşümü canlandıralım”
denir ve geniş bir alana geçilir.
Sonra kendine bir ev yapmaya karar vermiş. Ağzının içinden ipliğe
benzeyen incecik bir şey çıktığını keşfetmiş. Bununla etrafına koza ismi
verilen bir ev yapmış (Elleriyle etrafına koza örüyormuş gibi hareketler
yapılır).
Evinin içinde mışıl mışıl uyumaya başlamış (Uyku şekli alınır).
Günler geçmiş ve tırtıl uykusundan uyanmış. Çok şaşkınmış çünkü bir
kelebeğe dönüştüğünü fark etmiş. Evinden çıkmak ve ormanda uçmak
istemiş. Evinin duvarında bir delik açarak dışarıya çıkmış ve ormanda
rengârenk çiçeklerin, kuş seslerinin arasında uçmaya başlamış (Kanat
çırparak uçma hareketi yapılır).
G. KAYNAKÇA:
Kaynakça
Çocuklara kitap. (2020). Çocuklara kitap web sitesi: https://www.cocuklarakitap.com/eric-carle
adresinden alınd