Aliye Berger (d. 24 Aralık 1903, Büyükada - ö. 9 Ağustos 1974, Büyükada,),  Türkiye’nin ilk kazıma ve oyma gravür sanatçısı, grafikçi ve  ressam

Hayatı

Tam adı Aliye Berger Boronai'dir. 24 Aralık 1903 günü Büyükada’da doğmuş çok sayıda sanatçı yetiştiren  Şakir Paşa ailesinden  gelmiştir.  Babası   Girit ve Atina’da elçilik ve  Valilik yapmış  olan Kabaağaçlı Şakir Paşa, annesi Giritli Sare İsmail Hanım’dır.[1] Abdülhamit dönemi sadrazamı Cevat Paşa ise amcasıdır. [2] Aliye Berger,  Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı ’nın üvey kardeşi;   ressam Fahrünnisa Zeyd’in kardeşi; tiyatrocu Şirin Devrim ile ressam Nejat Devrim’in teyzesidir.[3][4]

Ailesinin  ekonomik gücü ve isteği doğrultusunda  özel bir eğitim alan Aliye Berger, ailesinden uzakta  Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nde eğitim görmüş,  Resim ve piyano dersleri almıştı. [5] Aile maddi bir sıkıntı çekmeye başlamış Şakir Paşa Afyondaki  Kabaağaçlı Çiftliğine çekilmişti.  1914  yılında Babasının  ilk eşinden olan Abisi  Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı bir tartışma sonrasında  Şakir Paşa’yı öldürerek baba katili olmuştu.[6]  Bu olay sonrasında babasız kaldı.

Annesi Sare İsmail Hanım,  onunla özel olarak ilgileniyor ona ve diğer kardeşlerine  iyi bir eğitim vermek istiyordu. . 1924’te Türkiye’de bulunan Macar keman virtüözü ve pedagog  Carl Berger’den ders aldı. Bu dersler bir  aşka dönüşmüş kemancı Carl Berger, bir başka kadına yönelmişti.  Deli dolu bir  kadın olan Aliye  eline tabancayı almış  sevgilisi  Carl Berger’in evini basmış, kapıyı ilk açan kişiye kurşunları boşaltmıştı. Alyoşa'ya ihanet eden  Carl Berger'in hizmetlisi vurulmuştu. Alyoşa’nın aşkı için neler yapabileceğini gören Carl Berger, bu olaydan sonra onunla yaşamaya başladı.   1924  yılında başlayan bu birliktelik  23  yıl devam etti. [7]

Aliye 1935’ten 1939’a kadar Berlin ve Paris’te kardeşi Fahrünnisa Zeyd’in yanında kalarak sanat hareketlerini izledi.  Ailesi içinde Alyoşa olarak adlandırılan Aliye Berger,  Carl Berger’in ölümüne yakın bir zamanda  onunla resmi olarak da evlendi [8]1947 Fakat resmi nikâhlı günleri yedi aydan kısa sürdü. Aliye Berger, altı ay sonra eşini kaybedince  çok üzülmüş ve hayata dönme çabalarıyla gravür yapmayı öğrenmek için Londra’ya giderek John Buckland Wright’in atölyesinde heykel ve gravür çalışmıştı. 1951’de Türkiye’ye 150 gravür ile dönmüş  ilk kişisel sergisini açmıştır [9] İlk sergisini açtığında  tam 45 yaşındaydı. 

Sanat Hayatı ve Sanatçılık Yönleri

1954 yılında  Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği’nin (AICA)  kongresi nedeniyle Yapı Kredi Bankası’nın düzenlediği  yarışmada “Güneşin Doğuşu” adlı ilk yağlıboya çalışmasıyla birincilik ödülünü almış, renk ve biçim tekniklerinin akademik kurallara uymayan bir ressam olarak kabul edilmiştir.   İlk yağlı boya resmi ile ödül alması büyük bir  tartışma konusu olmuş, bu ödül ve üzerindeki tartışmalar yıllarca devam etmiştir.  [10]

Aliye Berger desen ve yağlıboya resimler yaptıysa da çoğunlukla oyma baskı tekniğinde, gravürleri ile tanınmıştır.  Eserlerinde  “İstanbul’u tema olarak almış,   bazen gerçekçi, bazen de fantastik biçimdeki bir  dışavurumculukla yansıttı. Desen çalışmaları yanında zaman zaman yağlıboya, suluboya, guaj ve karışık tekniklerle  yaptığı resimler vardır.   “Aliye Berger, sadece gravür yapmakla kalmamış. Farklı teknikler ve zımpara kağıdı, kasap kağıdı, tülbent, kesekağıdı, kumaş ve hatta dantel iç gömleği gibi alışılmamış malzemeler kullanarak, malzemenin kendi dokusundan da yararlanmış, gravürü sevdirmek için çaba harcamıştır. “[11]

Yaşamı boyunca on iki özel sergi açtı, kırk sekiz karma sergiye katılmış olan  Sanatçı,  hayatının büyük bir bölümünü Narmanlı Yurdunda geçirmiş, 10 Ağustos 1974'te Büyükada'da hayatını kaybetmiştir. [12]

Ölümünden sonra  eserleri  değişik yerlerde sergilenmiştir.   Bazı eserleri İstanbul Resim ve Heykel Müzesi ile Albertina Müzesi'nde  sergilenmektedir.

[1] Sevil Dolmacı, Aşk, Sanat Tarihine Bir İsim Kazandırdı: Aliye Berger, https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR

[2]   Şahamettin Kuzucular,  Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı Hayatı ve Edebi Yönü https://edebiyatvesanatakademisi.com/

[3] Sevil Dolmacı, Aşk, Sanat Tarihine Bir İsim Kazandırdı: Aliye Berger, https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR

[4] Şahamettin Kuzucular,  Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı Hayatı ve Edebi Yönü https://edebiyatvesanatakademisi.com/

[5] ALYOŞA-ALİYE BERGER sayfa,BİYOGRAFİSİ Emel Fevziye Koç, Can Yayınları, 2004, 291

[6] Şahamettin Kuzucular,  Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı Hayatı ve Edebi Yönü https://edebiyatvesanatakademisi.com/

[7] Taha Toros, Ayın Sanatçısı: Aliye Berger, Antik Dekor Sayı 72, Yıl: 2002

[8] Sevil Dolmacı, Aşk, Sanat Tarihine Bir İsim Kazandırdı: Aliye Berger, https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR

[9] ALYOŞA-ALİYE BERGER sayfa,BİYOGRAFİSİ Emel Fevziye Koç, Can Yayınları, 2004, 291

[10] Bilge Alkor, Aliye Berger'i anlatıyor, https://www.zaman.com.tr/pazar_sanat-

[11] ] A. FUNDA ARAS, Yaşamayı sanat haline getirmek, https://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=

[12] ALYOŞA-ALİYE BERGER sayfa,BİYOGRAFİSİ Emel Fevziye Koç, Can Yayınları, 2004, 291